Demografische verschuivingen: Hoe werkpatronen sinds de pandemie veranderen

Sinds 2023 zijn werkgevers langzaamaan teruggekomen op het wereldwijde experiment met werken op afstand, dat begon tijdens de pandemie (2020-22). Van technologiebedrijven als Google (VS) en Tata (India) tot banken als HSBC (VK): werkgevers sporen hun personeel aan om weer naar kantoor te gaan. Bij de Economist Intelligence Unit (EIU) geloven we dat deze verschuiving waarschijnlijk zal leiden tot nieuwe investeringen in activiteiten zoals kantoorpanden, woon-werkverkeer en catering, die hard getroffen zijn door de daling van het aantal mensen dat op kantoor werkt. De noodzaak om te forenzen zal echter ook ten koste gaan van het spaargeld van werknemers, dat al onder druk staat door de hoge kosten van levensonderhoud. Dit zou de vraag naar online retail en woningrenovatie kunnen drukken, evenals de consumententechnologie die nodig is om thuis te werken.

Het machtsevenwicht is verschoven naar werkgevers

Volgens WFH Research, een Amerikaans onderzoek, is het gemiddelde aantal dagen dat werknemers per week thuiswerken in 34 landen wereldwijd gedaald van 1,5 dagen aan het begin van 2022 naar 0,9 dagen in april-juni 2023. De cijfers lopen per regio sterk uiteen, waarbij in Azië het minst op afstand wordt gewerkt en in Engelssprekende landen het meest, maar de neerwaartse trend is bijna overal zichtbaar. Uit het onderzoek blijkt dat in de VS het percentage mensen dat de afgelopen week thuis heeft gewerkt, is gedaald van 61 procent tijdens de COVID-19-lockdowns in 2020 tot ongeveer 30 procent medio 2023.

Deze terugkeer naar kantoor wijst op een verschuiving in het machtsevenwicht tussen werknemers en werkgevers vanaf eind 2022 als gevolg van de combinatie van economische vertraging en hoge inflatie. Over het algemeen zijn werkgevers meer geïnteresseerd in werk op kantoor dan werknemers. De productiviteitsstijging tijdens de eerste dagen van de pandemie, in combinatie met de schrik van de 'Great Resignation' eind 2021, heeft veel bedrijven ervan overtuigd dat ze moeten toegeven aan de wens van werknemers om hybride of op afstand te werken. Hoewel sommige werknemers de kantoorcultuur missen, zijn de tijd- en geldbesparing op woon-werkverkeer en de flexibiliteit om voor familie te kunnen zorgen of zelfs om te verhuizen, aantrekkelijk. Vrouwen, die nog steeds het grootste deel van de kinderzorg voor hun rekening nemen, zijn bijzonder terughoudend om weer naar kantoor te gaan.

De machtsbalans is nu echter weer verschoven in de richting van werkgevers, die hun werknemers graag op locatie willen hebben om hun bedrijfscultuur nieuw leven in te blazen en de controle van het management te herbevestigen. Nu de loonstijging de inflatie maar moeilijk kan bijhouden, grijpen recruiters en werkgevers de kans om strengere basisregels op te stellen voor flexibel en op afstand werken. Werknemers zijn ook minder assertief: hoewel de werkloosheid na de piek van de pandemie is gedaald, is er in sommige sectoren minder baanzekerheid op de lange termijn, vooral daar waar de energietransitie, automatisering of de toepassing van technologieën zoals kunstmatige intelligentie ingrijpende gevolgen hebben. Nu steeds meer werknemers bereid zijn om weer te forenzen, is het gebruik van transport in de meeste grote steden over de hele wereld weer genormaliseerd.

Desondanks blijft hybride werken of werken op afstand een aantrekkelijke arbeidsvoorwaarde, vooral voor hoger opgeleide werknemers. De 30 procent van de werknemers in de VS die aangeven dat ze midden 2023 soms thuiswerken, ligt nog steeds ruim boven de 7 procent van vóór de pandemie. HR-adviesbureau MBO meldt in het verlengde daarvan dat 17,3 miljoen Amerikanen zichzelf nog steeds omschrijven als digitale nomaden. Een volledige terugkeer naar de werkpatronen van vóór de pandemie lijkt onwaarschijnlijk. Veel bedrijfssectoren zullen te maken blijven houden met de relatieve leegte van stadscentra.

Hybride werken is een voordeel voor sommige sectoren en een nadeel voor andere

De grootste uitdaging zal zich voordoen in de commerciële vastgoedsector, die bovendien geconfronteerd wordt met hogere rentetarieven. Naarmate huurcontracten in stadscentra verlengd moeten worden, heroverwegen veel bedrijven de ruimte die ze nodig hebben. Vastgoedadviesbureau CBRE voorspelt dat in 2024 een vijfde van de kantoren in de VS leeg zal staan - meer dan ooit. Verwacht wordt dat de leegstand van kantoren in Canada in 2024 tot 15 procent zal stijgen, maar in de EU slechts tot 8 procent, terwijl Azië een grillige opleving zal zien ondanks de Chinese vastgoedproblematiek. Canary Wharf, in het oosten van Londen, is een slachtoffer van deze trend: na het vertrek van financiële bedrijven heeft de eigenaar onlangs £ 400 miljoen (US$ 450 miljoen) opgehaald om zich te richten op biowetenschappen en woningbouw.

Hoewel er veel vraag is naar woningen, kunnen niet alle kantoren gemakkelijk worden verbouwd. Facilitaire dienstverleners, zoals schoonmaak-, onderhouds- en beveiligingsbedrijven, worden ook getroffen door de malaise in commercieel vastgoed. Veel andere diensten die afhankelijk zijn van kantoorpersoneel, zoals sportscholen en detailhandelaars, zijn al gesloten tijdens de lockdowns. Hoewel de trend hier dus positief is, blijven de hoge kosten een belemmering voor uitbreiding. Bovendien zullen de consumentenbestedingen in de VS en de EU achterblijven bij de inflatiedruk, nu werknemers te maken krijgen met extra kosten voor woon-werkverkeer. De vooruitzichten in Azië zijn daarentegen gunstiger.

Ondertussen heeft de verschuiving van thuiswerken ook invloed op de online retailmarkt, waar de EIU voorspelt dat de groei sterk zal vertragen in ontwikkelde markten en versnellen in opkomende markten. Online marges en banen staan onder druk door de nog steeds hoge inflatie, terwijl toezichthouders de sector en het gebruik van klantgegevens steeds kritischer bekijken. De vraag naar huishoudelijke goederen en diensten zoals meubels of renovaties zal hierdoor ook afnemen, net als de vraag naar laptops en consumentenelektronica, waar tijdens de pandemie juist veel vraag naar was. Tot slot, maar daarom niet minder belangrijk, zal de vraag naar kinderopvang en zelfs dierenopvang toenemen als werknemers weer op kantoor gaan werken.

Disruptieve trends en AI

Hoe deze verschuivingen de werkgelegenheid zullen beïnvloeden is een open vraag, vooral omdat er grotere dreigingen op de loer liggen. Een van de gevolgen van de thuiswerktrend is dat sommige werkgevers helemaal geen werknemers meer aannemen, maar liever een beroep doen op freelancers. Anderen hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om nog verder op afstand in te huren: waarom betalen voor off-site IT-personeel in Californië als vergelijkbare kennis ook in Azië beschikbaar is? De snelle adoptie van AI zal deze trends waarschijnlijk verder versterken: hoewel EIU geen wijdverspreid banenverlies voorspelt, zal er meer verloop zijn en een grotere behoefte aan training naarmate bedrijven AI gaan gebruiken om de productiviteit te verhogen. Werknemers die niet op locatie werken zullen hier misschien de dupe van worden, maar de vraag naar werken op afstand zal niet verdwijnen.

AI-toepassingen in verschillende sectoren

Bij Janus Henderson beschouwen we de veranderende demografische ontwikkelingen als een van de drie belangrijkste trends in het komende decennium (Omgaan met verandering: Drie katalysatoren voor beleggen op lange termijn). De veranderende dynamiek van hybride werken en de toepassing van AI zijn beide goede voorbeelden waarom een proactieve beleggingsaanpak belangrijker is dan ooit bij het navigeren door risico's en kansen.

 

Op bedrijfsniveau volgen wij zelf een hybride werkmodel, waarbij de meeste tijd voor de meeste functies op kantoor wordt doorgebracht. Wij geloven dat dit de meest effectieve manier is om de expertise van onze werknemers te maximaliseren, onze sterke, persoonsgerichte cultuur in stand te houden en onze klanten de best mogelijke service te bieden. We onderzoeken ook hoe we maximaal gebruik kunnen maken van AI en andere technologieën in lijn met onze doelstelling om klanten altijd op de eerste plaats te zetten.

 

Vanuit een beleggingsperspectief toont de terugkeer naar werken op kantoor de behoefte aan van selectiviteit en een focus op kwaliteit. Ons ervaren wereldwijde vastgoedteam gelooft dat de sector zich snel ontwikkelt, waarbij huurcontracten steeds korter worden en verhuurders exploitanten moeten worden in plaats van enkel huurinkomsten moeten willen innen. De vraag naar duurzame oplossingen is hoog, net als de vraag naar hoogwaardige voorzieningen, connectiviteit en ondersteunende faciliteiten voor gemengd gebruik. De werkomgeving is een belangrijke factor om werknemers terug naar kantoor te lokken en talent te behouden, en huurders zijn bereid om te verhuizen om die kwaliteit veilig te stellen.

 

Kantoren zijn natuurlijk maar één van de zestien soorten commercieel vastgoed, en slechts een klein deel (minder dan 10 procent) van het beursgenoteerde Real Estate Investment Trust (REIT) universum waarin we beleggen. Het vastgoedteam van Janus Henderson is momenteel onderwogen in kantoren, omdat andere delen van de vastgoedmarkt, zoals industrie en logistiek, technologisch vastgoed en gezondheidszorg momenteel aantrekkelijkere kansen bieden.

 

Demografische verschuivingen zullen de komende tien jaar veel domeinen van het beleggingslandschap beïnvloeden. Naast vastgoed zien wij vooral interessante kansen in de gezondheidszorg en technologie. Met de vergrijzing van de wereldbevolking neemt bijvoorbeeld de vraag naar gezondheidszorg toe, en small- en mid-caps zijn de innovators die deze uitdaging aangaan. Terwijl demografische verschuivingen zich blijven ontwikkelen, zullen onze ruim 340 beleggingsspecialisten hun inzichten blijven delen en klanten proberen te positioneren voor een betere toekomst.

 

Ali Dibadj, Chief Executive Officer